1Kempen.nl

Het sociaal hart van de drie dorpen in Heeze-Leende klopt steeds zwakker. De dorpshuizen 't Perron (Heeze), De Schammert (Leende) en Valentijn (Sterksel) kampen met groeiende financiële tekorten die dreigen op te lopen tot meer dan een half miljoen euro per jaar. Een analyse van hun ondernemingsplannen toont aan dat de situatie er niet beter op wordt - integendeel.

Tekorten lopen op tot drie ton per dorpshuis

De cijfers liegen er niet om. 't Perron in Heeze verwacht voor 2026 een tekort van ruim 244.000 euro, oplopend naar meer dan 300.000 euro in 2028. De Schammert in Leende houdt het tekort dit jaar nog onder de 210.000 euro, maar ziet dat groeien naar ruim 250.000 euro in 2029. Alleen Valentijn in Sterksel blijft met 74.000 euro tekort relatief bescheiden, maar ook daar stijgen de kosten.

Het probleem zit hem vooral in de hoge personeelskosten. Bij De Schammert werken 5,78 fulltime medewerkers, goed voor bijna de helft van alle kosten. Ook de horeca-inkoop is bij alle drie de dorpshuizen te duur. Daarbij komt dat er onvoldoende zicht is op de werkelijke bezetting van de ruimtes en de tarieven die gehanteerd worden.

't Perron heeft daarnaast te maken met extreem hoge energie- en huurkosten - de energierekening ligt twee keer zo hoog als bij De Schammert. Bovendien zorgen naheffingen van de warmte-koude-opslag installatie voor extra financiële druk. 

Gemeente stelt strenge eisen

De gemeente heeft genoeg gezien van de financiële malaise. In augustus presenteerde zij een taakstellende opdracht die de dorpshuizen moet dwingen tot een koerswijziging. De boodschap is helder: binnen twee jaar moet de exploitatie kostendekkend zijn, anders valt het doek. De eisen zijn ambitieus. Elk dorpshuis moet jaarlijks 10 procent meer bezoekers trekken, de opbrengsten uit verhuur moeten binnen twee jaar met 30 procent stijgen, en de helft van alle maatschappelijke activiteiten moet door vrijwilligers worden gedraaid. Bovendien moeten de dorpshuizen gaan samenwerken bij de inkoop van horeca, schoonmaak en energie. Voor 2026 stelt de gemeente maximaal 435.000 euro beschikbaar aan subsidie. Daarmee moeten alle drie de dorpshuizen het doen - aanvullende steun komt er niet meer. Dat betekent dat ze gezamenlijk nog ruim 90.000 euro tekort komen, ook als ze de volledige subsidie krijgen.

Rol gemeente onder de loep

De strenge aanpak roept vragen op over de eigen verantwoordelijkheid van de gemeente. Jarenlang ontbrak het aan duidelijke financiële kaders. De Rekenkamercommissie constateerde al in 2021 dat de subsidierelatie een heldere grondslag miste en de gemeente geen afspraken had gemaakt over de opbouw van begrotingen. Ook was de reguliere subsidie structureel te laag, waardoor de dorpshuizen steeds afhankelijker werden van aanvullende steun van de gemeente. 't Perron klaagt bovendien over de trage besluitvorming van de gemeente. Vragen over de aankoop van het gebouw en de toekomst van de kostbare warmte-koude-opslag bleven lang onbeantwoord. Opvallend is dat de gemeente eigenaar is van twee van de drie dorpshuizen en bezig is 't Perron over te nemen van woningcorporatie WoCom. Als eigenaar is zij verantwoordelijk voor onderhoud, investeringen en verduurzaming - kosten die nu indirect doorwerken in de hoge exploitatielasten.

Professionele hulp schaars

De gemeente erkent dat de dorpshuizen professionele ondersteuning nodig hebben en stelt daar geld voor beschikbaar. De dorpshuizen mogen zelf bepalen hoe ze dit besteden: aan externe adviseurs, extra personeel of vrijwilligersvergoedingen. 't Perron schakelde al een consultant in voor een sociale impact-analyse. De Schammert was op zoek naar een facilitair manager op hbo-niveau omdat veel taken nu bij het vrijwilligersbestuur liggen. De gemeente zelf huurt echter geen experts in om de dorpshuizen direct te ondersteunen.

Evaluatie in 2027 wordt cruciaal

Of de nieuwe aanpak slaagt, wordt in 2027 geëvalueerd. Tot die tijd houdt de gemeente de vinger aan de pols. De vraag is of de dorpshuizen er in slagen de ommekeer te maken met de beperkte middelen die beschikbaar zijn. De gemeente benadrukt dat er sprake is van een gedeelde verantwoordelijkheid tussen gemeente, dorpshuizen en gemeenschap. Critici vragen zich echter af of de financiële druk niet onevenredig bij de dorpshuizen wordt neergelegd, terwijl de gemeente haar eigen rol in de ontstane problemen onderbelicht.

Voor de drie dorpen staat veel op het spel. De dorpshuizen zijn belangrijke ontmoetingsplekken voor sociale cohesie en welzijn. Of ze die rol kunnen blijven vervullen, hangt af van hun vermogen om de komende jaren het verloren financiële terrein terug te winnen.

Dit artikel is gebaseerd op nieuwe en oude raadsstukken die door de jaren heen naar de gemeenteraad van Heeze-Leende zijn gestuurd, waaronder de meest recente Raadsinformatiebrief van 28 augustus 2025 over de analyse van de ondernemingsplannen van de dorpshuizen.