Fotoboek over ‘de mensen van de Handelse Processie’

VALKENSWAARD – “Het was vroeger gewoon een heel gevaarlijke tocht door het Kempenland. Over zandwegen en op veel plaatsen het risico dat je werd overvallen door rondtrekkende struikrovers. En het waren maar heel kleine groepje die samen op bedevaart gingen om te bidden tot Maria. Tegenwoordig is dit allemaal wel anders. Maar sinds 1690 lopen de mensen dus al van Valkenswaard naar Handel.”

Aan het woord is Hans de Kinderen, President van het Broederschap der Handelse Processie. Hij vertelt over het fotoboek ‘Naar dat doel in de verte… Handel’, dat onlangs is verschenen. Fotograaf Paul van der Meer schoot duizenden foto’s van de bedevaartstocht. “Een lichamelijke, maar ook sociale, emotionele en wellicht ook spirituele ervaring. Dit heeft Paul ook zo ervaren. Hij bekeek het geheel eerst als toeschouwer, maar gaandeweg werd hij ook deelnemer. Niet alleen de lange stoet, maar ook de kleine menselijke dingen tijdens de processie heeft hij schitterend vastgelegd.”

Paul hoort het bijna verlegen aan. De Valkenswaardenaar is inmiddels bekend om zijn – overwegend – zwartwit foto’s, die in een aantal boeken en veel andere uitingen (onder meer op sociale media) zijn te zien. “Noem het maar ‘te bewonderen’, oordeelt Hans. “Anno 2024 natuurlijk heel anders dan ruim drie eeuwen geleden, maar Paul heeft het gevoel van saamhorigheid – in alle facetten – perfect weergegeven. Twee dagen uit en thuis, met gebed, samenzang, stilte en in harmonie. Gevangen in 138 foto’s.”

Vriendschap

En Hans geeft nog wat geschiedenisles. “De huidige route is door de jaren heen wel wat veranderd. Vóór 1900 liepen de pelgrims via Geldrop naar Handel. De Eindhovenseweg bestond nog niet en naar Geldrop liep een rechtstreekse weg. Pas later werd de route langzaam die nu ook nog steeds wordt gelopen: via Stratum, Tongelre, Nuenen, Lieshout en Gemert. Alleen wegwerkzaamheden zorgen soms voor aanpassingen. En het is niet alleen meer het geloof dat een rol speelt. De redenen om mee naar Handel te lopen, zijn velerlei. Ook vriendschap en de uitdaging.”

Paul heeft zich wel enigszins verdiept in de historie van de Handelse Processie. Hij liep al langer met het idee rond om een fotoboek te maken over de tocht van Valkenswaard naar Handel. “Vroeger smeekten de mensen Maria om hen te vrijwaren van allerlei ziekten en ander onheil. Dat hoeft gelukkig niet meer. Maar nog steeds hebben de deelnemers hun eigen persoonlijke beweegredenen om mee te lopen. Dat is mooi om te zien en te horen en heb ik geprobeerd vast te leggen in mijn foto’s. De rode draad is de jaarlijkse ‘moederintentie’ van het Broederschap. Samengevat is die: ‘Dromen, wakker worden en op weg gaan’.”

In alle vroegte

In het boek reis je als het ware mee met de pakweg 1.500 pelgrims die op zaterdagmorgen in alle vroegte op weg gaan naar Handel. De lange stoet, de huifkarren, de paarden, de belletjes, de muzikanten, de samenzang, de vaandels, de Mariakapel, de kaarsjes in de kerk, de rust, het enthousiasme van de mensen langs de kant, het park, de blaren, het welverdiende pilsje  en de bewondering en het respect. Paul liep en fietste in 2022 en 2023 mee en werd één met de processie.

“Het was echt bijzonder. Want als deelnemer loop je in de stoet mee, maar ik mocht ook achter de coulissen kijken. Met de broedermeesters, met de lotingsavond. Tijdens de tocht, met lunches. Ik heb zelfs met de pastoor aan tafel gezeten. Haha! Dus voor mij was dat heel uniek. Want je ziet zoveel dingen en dan denk je: ‘Oh, dat heb je als gewone deelnemer niet in de gaten eigenlijk. Wat er allemaal speelt en wat er moet gebeuren om alles in goede banen te leiden.”

Tijdsbeelden

Anders dan het boek van 1993 en de film uit 2012, zijn de foto’s van Paul van der Meer haast een documentaire, die laat zien hoe de Handelse Processie wordt beleefd door duizenden mensen. Hans: “Het zijn tijdsbeelden, die aangeven hoe zeer ‘Handel’ is verweven met Valkenswaard. Niet alleen bij ouderen, maar ook bij veel jonge mensen. En dat Paul het heeft gedaan aan de hand van de moederintenties, maakt het misschien nog wel extra bijzonder. Het geeft perfect weer waarom we ieder jaar op pad gaan naar Handel.”

Een speciale werkgroep heeft alle foto’s – zo’n tweeduizend – bekeken en geselecteerd. “Wat er zeker in moest? De vlag, de intentietrommel, de spiritualiteit en het park in Handel. Vervolgens zijn de teksten er bij geschreven. Hans: “Ik heb ook overlegd met Jacques van Gerven, die al eerder met Paul samen boeken heeft uitgegeven. Hij gaf me enkele bruikbare tips en van hem kwam ook het idee om het boek ‘in de lengte’ te maken. Zoals een stoet. Het boek is prachtig vormgegeven door Bart Koolen van Explose! Zo is het een écht Valkenswaards project geworden.”

Te koop

De werkgroep is – samen met Paul – vorig jaar oktober begonnen en vorige week werd het boek gepresenteerd. Zaterdag is het te koop in Handel. Met de financiële steun van een gulle sponsor, is de prijs van het boek ‘Naar dat doel in de verte… Handel’ relatief laag: twintig euro. Te koop bij onder meer Readshop De Boekenwaerd, aan de Eindhovenseweg 7 in Valkenswaard en de VVV.