1Kempen.nl

Elk voorjaar vormt deze harige rups een terugkerend probleem: de brandharen veroorzaken bij mensen jeuk, irritatie aan ogen en luchtwegen, en kunnen in sommige gevallen zelfs ernstige allergische reacties uitlokken. Gemeenten in de regio bestrijden eikenprocessierups met biologische methode: wat zit er precies in die nevel?

De meeste gemeenten gebruiken Bacillus thuringiensis (Bt), een biologische bestrijdingsmethode die volgens het Kennisplatform Processierups al jarenlang effectief wordt ingezet tegen rupsenplagen. Het middel is bovendien goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), wat betekent dat het voldoet aan strenge eisen voor veiligheid en milieuvriendelijkheid.

De werking is doeltreffend én natuurvriendelijk. Eikenbomen worden bespoten met een oplossing die Bt-sporen en bijbehorende gifstoffen bevat. Wanneer rupsen de bespoten bladeren eten, belandt de bacterie in hun maag-darmkanaal. Daar lossen de gifstoffen op waarna de darmwand wordt aangetast. De rups stopt vaak binnen enkele uren met eten en sterft uiteindelijk binnen enkele dagen.

Timing is cruciaal

Bt werkt vooral goed bij jonge rupsen, in het tweede en derde larvestadium, die nog volop bladeren eten. De werking houdt gemiddeld vijf tot zeven dagen aan, met een maximum van twee weken onder ideale omstandigheden. Daarom wordt Bt preventief gespoten, meestal bij 40 tot 50 procent bladontplooiing van de boom, onder droge omstandigheden en bij temperaturen rond de 15 graden Celsius. Zo wordt voorkomen dat de rupsen de kans krijgen om hun beruchte brandharen te ontwikkelen.

Veilig voor mens en dier

Volgens zowel het Kennisplatform Processierups als het Ctgb is Bt niet schadelijk voor mensen en huisdieren. De gifstoffen zijn specifiek gericht op rupsen en hebben geen werking op zoogdieren. Toch wordt om veiligheidsredenen geadviseerd om tijdens en vlak na de bespuiting binnen te blijven, om eventuele irritatie aan huid, ogen of luchtwegen bij gevoelige personen te voorkomen. Na het opdrogen van het middel is het weer veilig om naar buiten te gaan.

Geen effect op vogels

Sommige mensen maken zich zorgen over vogels, zoals koolmezen en pimpelmezen, die behandelde rupsen eten. Uit proeven, onder meer aangehaald door het Kennisplatform Processierups, blijkt echter dat Bt geen negatieve effecten heeft op vogels. De bacterie is specifiek werkzaam tegen bepaalde insectenlarven en heeft geen invloed op vogels, zoogdieren of vissen.

Andere opties

Een ander bestrijdingsoptie ishet stimuleren van natuurlijke vijanden van de rups, zoals vogels, sluipvliegen en vleermuizen. Het ophangen van nestkastjes, minder maaien en het aanleggen van bloemrijke bermen zijn enkele manieren waarop de natuur een handje kan helpen bij het in toom houden van de rups.

Plastic folie? Laat maar zitten

Hoewel het soms als “doe-het-zelfmaatregel” opduikt, blijkt uit onderzoek dat plastic folie of rouwbanden rond eikenbomen geen effectief middel zijn. De meeste eikenprocessierupsen blijven hun hele ontwikkeling in de boom en kruipen zelden over de stam. Bovendien kunnen ze eenvoudig over het plastic heen kruipen, of het zelfs gebruiken als nestplaats.

Daar komt bij dat het gebruik van plastic schadelijk kan zijn voor andere dieren, zoals nuttige insecten, vogels en vleermuizen. Het Kennisplatform Processierups raadt het gebruik van folie dan ook af.

Hoe zal de aanpak dit jaar uitpakken?

De bestrijding van de eikenprocessierups wordt elk jaar slimmer en effectiever. Gemeenten leren bij, kiezen steeds vaker voor natuurvriendelijke oplossingen en passen hun timing beter aan op het gedrag van de rupsen. Of de aanpak dit jaar opnieuw succes heeft, moet de komende weken blijken. Maar één ding is zeker: de strijd tegen de rups is volop in beweging.