1Kempen.nl

Gezondheidsrisico’s

De discussie over gewasbeschermingsmiddelen draait niet alleen om waterkwaliteit, maar ook om gezondheid. Wetenschappers, artsen en patiëntenorganisaties wijzen op een verband met ernstige ziekten als Parkinson, alzheimer en verschillende vormen van kanker. Een sluitend oorzakelijk bewijs is vaak moeilijk te leveren, maar de zorgen van omwonenden nemen toe.

Lelieteelt onder vuur

Vooral de opmars van de lelieteelt zorgt voor juridische spanningen. Door een recente uitspraak van de Raad van State in Drenthe – waar een provincie ten onrechte geen actie ondernam bij teelt vlakbij beschermde natuur – worden ook in Brabant meer rechtszaken verwacht. Werkgroep Behoud de Peel bereidt zich daar al op voor, nu veeteelt in het gebied steeds vaker plaatsmaakt voor akkerbouw met chemische middelen.

Actieplan Gewasbeschermingsmiddelen

Het provinciebestuur wil met een stappenplan de risico’s beperken. In het najaar gaat het plan naar Provinciale Staten.
De belangrijkste maatregelen:
•    Meer gegevens verzamelen over het gebruik en de effecten van landbouwgif in Brabant.
•    Verboden zones voor bestrijdingsmiddelen rond natuurgebieden en drinkwaterwinningen, zoals in Lith.
•    Stimuleren van alternatieven, waaronder boslandbouw en de inzet van onkruidrobots die met kunstmatige intelligentie ongewenste planten herkennen en wegbranden.
•    Strengere regels op provinciale gronden: vanaf 2026 mogen boeren op alle 1400 hectare eigendom van de provincie geen chemische middelen of kunstmest meer gebruiken.
•    Samenwerking met gemeenten om risico’s rond scholen, speeltuinen en zorgcentra te verkleinen.
•    Lobby voor een landelijk Kennisplatform Gewasbescherming, dat volgens de provincie „objectieve duidelijkheid” moet bieden.

Balans zoeken

Gedeputeerde Marc Oudenhoven (Landbouw, Lokaal Brabant) benadrukt dat een totaalverbod niet haalbaar is: „Chemische middelen zijn nog steeds onderdeel van de gereedschapskist van boeren om gewassen gezond te houden en opbrengsten te waarborgen.” Land- en tuinbouworganisatie ZLTO deelt dat standpunt en belooft met een eigen reactie te komen zodra de politiek het plan bespreekt.

Politieke steun

Binnen Provinciale Staten klinkt tegelijkertijd de roep om steviger ingrijpen. SP-Statenlid Irma Koopman: „Natuurlijk moeten boeren hun werk kunnen doen, maar wij zijn er ook voor de gezondheid van onze inwoners.” Volgens haar moet vooral gekeken worden naar teelten met veel middelengebruik, zoals lelies. Zelf zette Koopman al een klein gebaar: „Bij mij thuis staan alleen nog nepbloemen. Van Lego.”

Chemische stoffen in beeld

Uit onderzoek blijkt dat vooral de middelen bentazon en chloridazon en hun afbraakproducten regelmatig boven de drinkwaternorm worden aangetroffen. Brabant Water monitort daarom extra streng en grijpt in zodra de norm wordt overschreden.
De bouw van de nieuwe zuiveringsinstallatie in Lith moet ervoor zorgen dat ook daar het drinkwater veilig blijft. Voor omwonenden kan dit tijdelijk extra bouwverkeer en wat geluidsoverlast opleveren, maar volgens het bedrijf is dat van korte duur.